Alle sombere berichten in de Miljoenennota ten spijt: de economische voorspelling voor 2010 is gebouwd op een aantal opvallend optimistische veronderstellingen.

Is het dieptepunt van de crisis achter de rug? Het kabinet durft er nog nauwelijks op te hopen. In de ook dit jaar weer via RTL Nieuws uitgelekte Miljoenennota klinkt de onzekerheid van de regering duidelijk door.

“Bevinden we ons in het oog van de crisis?”, vraagt het kabinet zich af. “Een periode van relatieve rust tussen de eerste golf van economische neergang en een tweede hevige fase met de vertraagde effecten van die eerste golf? Of is er perspectief op daadwerkelijk herstel van vertrouwen, kredietverlening en wereldhandel?” Het kan blijkbaar nog alle kanten op.

Spijkerharde cijfers

Het Centraal Planbureau (CPB) kan zich de luxe van de onzekerheid niet permitteren. Van de rekenmeesters worden spijkerharde cijfers verwacht en een trefzekerheid die onder de huidige omstandigheden nog moeilijker is te leveren dan normaal.

Daarom gaat ook dit jaar de Miljoenennota vergezeld van de Macro-economische Verkenningen (MEV) van het CPB. En ook dit jaar lekte die voortijdig uit via RTL Nieuws.

De economie krimpt niet en groeit niet in 2010, voorspelt het Planbureau. Na 4,75 procent krimp in 2009 volgt een jaar met nulgroei.

De werkloosheid loopt volgend jaar wel snel op, met meer dan tweehonderdduizend personen. Het begrotingstekort komt uit op ruim zes procent van het bruto binnenlands product, terwijl de staatsschuld oploopt naar bijna 66 procent.

Economische rampspoed

Dat is zeker geen fraai beeld. Maar volgens de sommen van het CPB blijft de echte economische rampspoed Nederland in 2010 bespaard. Drie maanden geleden zag men de toekomst nog somberder in.

Voor de prognose moet het CPB een flink aantal veronderstellingen maken. En als je die langs loopt, valt op dat men een aantal flinke meevallers verwacht. Hier een vijftal:

1. Olieprijs daalt

Het CPB verwacht dat een vat Brent-olie in 2010 gemiddeld 65 dollar zal kosten. Dat is behoorlijk optimistisch. De afgelopen maand bewoog de olieprijs zich tussen de 67 en 74 dollar. Ondanks het herstel van de wereldeconomie, dat het CPB in 2010 verwacht, en de bijbehorende hogere vraag naar olie, zal de olieprijs volgens de prognose dalen.

Dat zou mooi zijn, maar een scenario met stijgende olieprijs is minstens zo waarschijnlijk.

2. Euro goedkoper, dollar duurder

Een euro kost momenteel ongeveer 1,46 dollar. Volgens het CPB zakt de wisselkoers volgend jaar terug naar 1,40 dollar. Dat is goed nieuws voor Nederlandse exporteurs

Maar als de financiële markten verder ontspannen is juist een duurdere euro en goedkopere dollar te verwachten. Toen in 2008 de kredietcrisis in alle hevigheid uitbrak, was de dollar een vluchthaven en daalde de euro van 1,60 naar 1,25 dollar. Als de situatie normaliseert, lijkt een terugkeer naar 1,60 goed mogelijk.

Zeker als de Amerikaanse centrale bank later met renteverhogingen komt dan de Europese Centrale Bank (ECB), wat in de lijn der verwachting ligt. Bovendien: als de Amerikanen echt iets gaan doen aan hun handelstekort, zal de dollar sowieso omlaag moeten.

3. Lange rente blijft laag

Het CPB veronderstelt dat de rente op de kapitaalmarkt in 2010 op vier procent blijft. Daar staat de rente op dit moment ook ongeveer op. Het zou mooi zijn als dat gebeurt, maar ook deze veronderstelling is optimistisch.

Zodra de economie uit de vrije val is zullen er binnen de ECB stemmen op gaan om de rente te verhogen. Bovendien zal de markt na het zeer ruime monetaire beleid van het afgelopen jaar, mogelijk een hogere inflatieverwachting inprijzen. Wees niet verrast als de lange rente volgend jaar oploopt naar vijf, zes procent. Of meer.

Een hogere rente zorgt voor minder bestedingen, investeringen en een lagere economische groei.

4. Nauwelijks inflatie

De voorspelde lage rente gaat samen met de verwachting dat de prijzen nauwelijks stijgen in 2010. Net als dit jaar zal de inflatie uitkomen op één procent. Dat zou betekenen dat de ECB ons met ongekende stuurmanskunst door de kredietstorm heeft geloodst.

Geen deflatie, geen oplopende inflatie, en dat ondanks het onorthodoxe monetaire beleid, de miljardeninjecties en de overuren draaiende geldpersen. Knap als het lukt, maar de kans op fors hogere inflatie is behoorlijk groot.

5. Arbeidsproductiviteit snel omhoog

De ontslaggolf die het CPB in 2010 verwacht heeft naast nadelen ook een groot voordeel. Per werknemer gaat er meer worden geproduceerd. Dat is goed voor de winstgevendheid van Nederlandse bedrijven.

Maar schiet het Planbureau niet door? De arbeidsproductiviteit zal volgens de economen stijgen met 5,5 procent. Dat is de grootste toename sinds 1973!

En dat terwijl de investeringen in 2009 en 2010 juist met meer dan twintig procent afnemen. Blijkbaar verlopen de reorganisaties wonderbaarlijk efficiënt en kunnen bedrijven precies de juiste personen ontslaan.

In werkelijkheid zorgen reorganisaties op korte termijn vaak juist tot onrust en langdurige herschikking. De productiviteitswinst komt vaak pas later. Bovendien gelden typisch Nederlandse regelingen als ontslagbescherming en afspiegelingsbeginsel, waardoor lang niet altijd de minst productieve werknemers het eerst uit het bedrijf verdwijnen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl